پروتکل ها ی بانکی، پلی برای جهانی شدن
1395/10/12
مصاحبه گسترش صنعت با دکتر پیمان مولوی عضو انجمن اقتصاددانان ایران و کارشناس اقتصاد بین‌الملل
یکی از مهمترین اتفاقات سال 2016 میلادی برداشته شدن تحریم ها و فراهم شدن فضای مساعد برای ورود ایران به عرصه جهانی بود که در این میان سیستم بانکی مهم ترین زیرساخت اقتصادی برای ایفای نقش ایران در عرصه بین المللی است اما با وجود رفع تحریم های بانکی، ایران نتوانسته است به نحو مطلوبی وارد فضای بانکداری بین المللی و ارتباط با بانک های جهانی شود. در نتیجه برای گره گشایی مشکلات بانکی کشور در عرصه بین المللی قبل از عوامل خارجی باید سراغ موانع و چالش های داخلی در سیستم بانکی ایران گشت.
به گفته کارشناسان 80 درصد موانع رشد و توسعه اقتصادی از جمله سیستم بانکی ناشی از ضعف های داخلی است. فاصله زیاد ایران با استانداردهای جهانی ، رعایت نکردن پروتکل های اساسی سیستم مالی دنیا ، رعایت نکردن اصول اقتصاد جهانی در مدیریت بانکی، نبود سیستم جامع رتبه بندی بانکی، ضعف سخت افزاری و فنی بانکداری و آشنا نبودن با بانکداری بین المللی در نیروهای انسانی بکار گرفته در سطوح بالای بانکی باعث شده تا ایران نتواند با شبکه های بین المللی جهانی ارتباط درستی بگیرد . البته حضور پر رنگ سهامداران امریکایی در موسسات بزرگ مالی دنیا و ترس ارتباط با بانک های ایرانی نیز در این موضوع بی تأثیر نبوده اما سهم موانع داخلی در متقاعد کردن موسسات مالی بزرگ دنیا برای همکاری با ایران بسیار بیشتر از موانع خارجی است.
همراه نشدن ایران با پروتکل های بین المللی
یکی از مهم ترین ضعف های ساختاری بانکداری کشور پیروی نکردن از پروتکل های بین المللی و استانداردهای روز دنیاست. در حال حاضر بانکداری ایران از پروتکل بازل 2 پیروی می کند در حالی که تمام موسسات بزرگ مالی دنیا امروز براساس بازل 3 سیستم بانکداری خود را تنظیم کرده اند. 98 درصد اقتصاد دنیا به پروتکل FATF پایبند هستند اما پیوستن ایران به پروتکل FATF هنوز با بحث و انتقاد روبرو است در نتیجه تا زمانی که ایران خود را ملزم به رعایت استانداردها و چارچوب های جهانی نداند نمی تواند سوار بر قطار بانکداری بین المللی شود .
پیمان مولوی، عضو انجمن اقتصاددانان ایران و کارشناس اقتصاد بین‌الملل در گفت‌وگو با گسترس صنعت درباره چالش‌های پیرامون ایران برای ارتباط بانک‌های ایرانی با شبکه بین‌المللی گفت: سیستم بانکداری ایران مبتنی بر اصول اقتصاد بین‌المللی اداره نمی‌شود. فرآیند بانکداری ایران از زمان اعتبارسنجی برای تخصیص بهینه سپرده مشتریان تا ارائه وام‌های دستوری از بالا دچار مشکلات متعددی است که منجر به حجم بالای مطالبات مشکوک‌الوصول در بانک‌ها و ضعف در مدیریت ریسک می‌شود. مولوی با بیان اینکه ایران در پیوستن به پروتکل‌های بین‌المللی با چالش جدی روبه‌رو است، اظهارکرد: ۹۸درصد سیستم اقتصادی دنیا پروتکل‌هایی همچون FATF که درباره مبارزه با پولشویی است را پذیرفته‌اند بنابراین ایران نیز باید بپذیرد که برای جبران ۸ سال دوری از دنیا باید مطابق چارچوب‌ها و قوانین روز دنیا رفتار کند و بحث کردن درباره پیوستن یا نپیوستن به این پروتکل‌ها به هیچ‌وجه علمی نیست. وی با بیان اینکه ایران درحال‌حاضر پروتکل بازل۲ (کفایت سرمایه بانک‌ها) را اجرا می‌کند، گفت: مهمترین پروتکلی که ایران برای ارتباط با شبکه‌های بین‌المللی دنیا به آن نیاز دارد بازل ۳ است بنابراین نخستین گام برای جهانی شدن پیوستن به پروتکل بازل ۳ است. از سوی دیگر ایران یک سیستم رتبه‌بندی جامع ندارد، چندین موسسه در این زمینه شکل گرفته اما به طور جامع سیستم رتبه‌بندی در بانکداری ایران پیاده‌سازی نشده است
ضعف مدیریت بانکی، فراتر از عملکرد دولت‌ها
به گفته عضو انجمن اقتصاددانان ایران مهمترین چالش ایران در ارتباط با بانک‌های جهانی موضوع مدیریت بانکی است که فاصله زیادی با استانداردهای دنیا داریم. مدیریت بانکی ارتباطی با دولت‌ها ندارد و یک معضل ساختاری است که ضعف در آن فشار را بر دولت‌ها بیشتر می‌کند. درحال‌حاضر این معضل بیشترین فشار را به دولت یازدهم وارد کرده است.
مولوی با بیان اینکه بانکداری ایران با استانداردهای دیروز دنیا نیز فاصله دارد، گفت: متاسفانه عزمی از سوی بانک مرکزی و سایر نهادهای اقتصادی برای حل این موضوع دیده نمی‌شود البته در دولت یازدهم گام‌های مثبتی نسبت به گذشته برداشته است به طور مثال مهمترین اقدام وزارت امور اقتصادی و دارایی الزام بانک‌ها برای ارائه صورت‌های مالی جدید است که دستاورد آن شناسایی زیان‌ها و نمادهای متوقف شده در صورت‌های مالی است. وی با اشاره به اینکه ایران باید با ترمیم سیستم بانکی سراغ همکاری‌های بین‌المللی برود، اظهار کرد: اگر بانک‌های کشور بتوانند شرکای بین‌المللی پیدا یا زیرمجموعه‌های بانک‌های بین‌المللی فعالیت کنند می‌توانند از این طریق خود را با سیستم بانکی بین‌المللی تطبیق دهند. البته توجه به این نکته ضروری است که اگر بدون دانش و مدیریت لازم وارد این همکاری شویم متضرر خواهیم شد.
نقش امریکا در ارتباط ایران با شبکه جهانی
مولوی درباره نقش روابط سیاسی و تاثیر عوامل خارجی بر ارتباط ایران با بانکداری جهانی اظهارکرد: به طور تقریبی ۵۰ درصد سیستم مالی دنیا در اختیار موسسات امریکایی است، این موسسات در سایر موسسات مالی دنیا نیز سهامدار هستند بنابراین نفوذ و تاثیرگذاری آنها در سیستم مالی دنیا تاثیرگذار است درنتیجه بانک‌های بزرگ دنیا زمانی که یک بازار ۱۷ هزار میلیارد دلاری مثل امریکا دارند طبیعی است برای ورود به بازار ۴۰۰میلیارد دلاری ایران ترس وجود داشته باشد. وی با بیان اینکه برای از بین بردن این ترس و کاهش فاصله با دنیا ابتدا باید رتبه اعتباری بین‌المللی ایران را ارتقا دهیم گفت: به منظور ارتقای رتبه اعتباری ایران از طریق بهبود در شاخص کسب و کار، اقتصاد کلان، سیاسی و... می‌توانیم جایگاه ایران را ارتقا ببخشیم. بنابراین موانع خارجی برای ارتباط ایران با دنیا وجود دارد اما مانع اصلی در سیستم داخلی ایران است که با بهبود آن می‌توانیم موانع خارجی را نیز برطرف کنیم. عضو انجمن اقتصاددانان ایران درباره تاثیر چالش‌های سیستم بانکی بر اقتصاد کشور نیز اظهارکرد: به دلیل آنکه ۸۰ درصد تامین مالی اقتصاد کشور براساس سیستم بانکی انجام می‌شود تا زمانی که سیستم بانکی بهبود پیدا نکند تزریق پول به جامعه به خوبی انجام نمی‌شود. درحال‌حاضر هزار میلیارد تومان از دارایی بانک‌های کشور فریز شده و با تزریق این منابع به بخش تولید و سایر نهاده‌های اقتصادی، اقتصاد کشور متحول خواهد شد.